Στις απανταχού τουρκοκρατούμενες περιοχές, οι Τούρκοι δεν δούλευαν, καθότι ραχατλήδες. Όλη μέρα στο ντιβάνι ή κατάχαμα. Καδεφόπιναν, ρακόπιναν, ρυζότρωγαν, φουμάριζαν και παιχνίδιζαν με τις χανούμισσες.
Οι Χριστιανοί ραγιάδες δούλευαν για την Τουρκιά. Για τον κεφαλικό φόρο. Για τον Σουλτάνο. Για τον Μπέη του χωριού. Το μερτικό τους λιγοστό. Ίσα που να ταϊστεί η οικογένεια. Συνήθως πολύτεχνη.
Λίγα χιλιόμετρα από το Παρασπόρι, στη Ρίζα, ήταν η εκκλησία της Παναγίας της Γαλακτοκτισμένης. Η παράδοση λέει, ότι επειδή το νερό ήταν λιγοστό, οι χωριανοί Χριστιανοί την έκτισαν, αντί νερού, βάζοντας γάλα.
Με την υπογραφή της Σύμβασης της Λωζάνης (30-1-1923) και αργότερα με τη Συνθήκη της Λωζάνης 24-7-1923) και την ανταλλαγή των προσφύγων, λιγοστές οικογένειες, όπως των Ροζάκη, Μπουντρονικόλα Παπαδάκου, Τραμπάκουλα, Πλατή κ.ά., εγκαταστάθηκαν στην περιοχή Παρασπορίου. Όπου υπήρχαν κυρίως τουρκόσπιτα και ανταλλάξιμα χωράφια.
Αρχίζοντας οι Μικρασιάτες πρόσφυγες να ξαναστήνουν το βιος τους, κοπιαστικά να ξαναβρίσκουν τη σειρά τους, το δρόμο τους. Να ξεφύγει ο πόνος από τα σφιγμένα, τα πικραμένα χείλη τους, να ξεθολώσει ο ταλαιπωρημένος νους. Να ξαναπαρεΐσουν, να σιγοτραγουδήσουν, να λιγοστεύει η θλίψη, να τσιτώσουν τα χείλη, να χαμογελούν.
Τη Μέρα της Μεγαλόχαρης, εκεί στην εκκλησία της Ρίζας δόξαζαν και οι Πρόσφυγες την Μεγάλη Μάνα, που με το κουράγιο και τη δύναμη ψυχής που τους έδινε, τους κράτησε όρθιους. Δυνατούς. Γερούς. Να ξεπεράσουν τα βάσανα της Καταστροφής.
Το έθιμο του πανηγυριού στη Ρίζα προϋπήρχε. Τώρα με τους συμμετέχοντες στην διοργάνωση Πρόσφυγες, γίνηκε ακόμη καλύτερο. Κάποια περίοδο ξεθύμανε.
Περίπου πριν 15 χρόνια, κάποιοι μερακλήδες Παρασποριανοί, Μικρασιάτες και ντόπιοι, αναβίωσαν το Πανηγύρι της Παναγίας της Γαλακτοκτισμένης. Μετά τον εκκλησιασμό στη Ρίζα, κατεβαίνουν στην Κάτω Βρύση Παρασπορίου. Σε μια ιδιαίτερου κάλλους κοιλάδα. Με ψηλά βαθύσκιωτα πλατάνια, τρεχούμενο νερό από τη βρύση. Ύστερα από εθελοντική κοπιώδη προσπάθεια, εξαιρετική διαμόρφωση του χώρου, ώστε όλοι οι πανηγυριώτες να βλέπουν και να βλέπονται. Καθήμενοι σε κάθετες προς την κοιλάδα φυσικές εξέδρες, ευρύχωρες, αμφιθεατρικές.
Σε αυτόν τον ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους χώρο, ο Πολιτιστικός (κατά βάσιν Μικρασιατικός) Σύλλογος Παρασπορίου, διοργάνωσε την 15-8-2023, ημέρα της Παναγίας μεσημέρι, το 12οπολιτιστικό πανηγύρι του, ΕΠΙΤΥΧΩΣ.
Χάρη στην ακούραστη οικογένεια του Μικρασιάτη Νίκου Μπουντρονικόλα (προέδρου του Συλλόγου), των γιων του Δημήτρη, Μανώλη, Γιάννη, των εγγονών του. Ασταμάτητος ο Νίκος. Με το αετίσιο μάτι του να τρέχει πάνω-κάτω. Όλα να τα προλάβει. Με μουσκεμένη από τον ιδρώτα την πράσινη κοντομάνικη φανέλα του Συλλόγου.
Το ίδιο και ο Νεκτάριος Ξυπόλητος (πρώην παραγωγικός κι εκείνος πρόεδρος του Συλλόγου). Όχι με το κουστούμι του Διευθυντού της Παγκρήτιας Τράπεζας, αλλά κι εκείνος με την πράσινη κοντομάνικη φανέλα. Σαν έφηβος, τρέχοντας πάνω κάτω. Για όλους και για όλα.
Βεβαίως κι άλλοι εθελοντές, φιλόξενα και πρόθυμα πρόσφεραν. Έκαναν ότι επέβαλαν οι στιγμές.
Όμως θα σταθώ κάπως περισσότερο στην μικρότερη των εθελοντών. Την 8χρονη Λυδία. Ναι την οχτάχρονη.
Ένα πανέμορφο χαριτωμένο κοριτσάκι. Με μαύρα μάτια και μαλλιά. Με χαλαρό κότσο πίσω. Μια τούφα μαλλιών μοιραία να πέφτει πλάι στο πρόσωπο. Το εθελοντικό πράσινο φανελάκι δεμένο κόμπο χαλαρό στην αριστερή πλευρά. Κάτασπρο μακρύ παντελονάκι. Με σοβαρή αλλά συμπαθέστατη έκφραση του προσώπου. Λιγομίλητη και αποτελεσματική κατά την εκτέλεση των εθελοντικών καθηκόντων της.
Τρεις φορές πέρασε από το τραπέζι μας. Να μας γεμίσει τα άδεια μπουκάλια νερού με φρέσκο από τη Βρύση. Να πάρει περισσευούμενα άδεια. Να μας ρωτά αν χρειαζόμαστε κάτι. Επικουρικά μαζί με μεγαλύτερη εθελόντρια να τραβούν τη τεράστια μαύρη σακούλα, γεμίζοντάς τη με τα μη χρειαζόμενα στο τραπέζι σκεύη.
Αδιαμαρτύρητη, ακούραστη και γρήγορη εθελόντρια η 8χρονη Λυδία. Να μη χορταίνεις να καμαρώνεις αυτό το παιδί. Και να κοιτάζεις αισιόδοξα το μέλλον. Τη συνέχεια της παράδοσης. ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ στους γονείς της Λυδίας. Η διαπαιδαγώγηση σήμερα ξεκινά από το σπίτι. Πριν δεκάδες χρόνια άρχιζε από το σχολείο. Σήμερα όχι. Τις πταίει;
Συγχαρητήρια:
- Στη χορευτική ομάδα της Σχολής Λίτσας Βεζυράκη. Ο παππούς της ο βενζινοπώλης αεί. Γερολάκης. Μαζί με τον ασυρματιστή Κώστα Καραΐνδρο, λειτουργούσαν επί Γερμανικής Κατοχής τον Ασύρματο στη Σητεία, στέλνοντας πληροφορίες στους Συμμάχους στη Μέση Ανατολή.
Μεταξύ των χορευτών, όλοι τους σχεδόν λιπόσαρκοι (όχι παχύσαρκοι), όπως επιβάλλει η παράδοση. Με βήματα λιτά, σωστά. Όχι άλματα και.. πιρουέτες. Και ο Μιχάλης Μαριδάκης, με το 150 χρονών ζωνάρι του Ρεθυμνιώτη παππού του, να διπλοκαμαρώνει η γιαγιά Φιφίκα και ο παππούς Σταύρος.
- Στο μουσικό σχήμα, με συμμετοχή πέντε οργάνων. Λύρα, λαούτο, μαντολίνο, ασκομαντούρα, νταούλι. Όλοι τους γνωρίζοντας να παίζουν και να τραγουδούν.
…Το κάστανο, θέλει φωτιά και το καρύδι μέλι,
και το κοπέλι κοπελιά κι η κοπελιά κοπέλι…
- Τέλος, αλλά όχι τελευταίους, Συγχαρητήρια στους χωριανούς, στα μέλη, στο Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου, στο Νεκτάριο, στους Μπουντρονικολήδες, στους εθελοντές και πάλι στην 8χρονη Λυδία.
Κι ας επαναλάβουμνε το περιλάλητο:
«Οι Μικρασιάτες όπου πάτησαν κάρπισαν …δεν κόπρισαν»
Και του χρόνου
Γιώργος Αλεβίζος
